Tại Việt Nam, không phân biệt vùng miền đều rất coi trọng đám cưới vì đây là chuyện trọng đại của cả đời người. Phong tục cưới hỏi của mỗi miền sẽ có sự khác nhau nhưng tựu chung cách tổ chức đám cưới vẫn gồm 4 nghi lễ chính: lễ dạm ngõ, lễ ăn hỏi, lễ thành hôn và lễ lại mặt.
Lễ dạm ngõ
Được coi là nghi lễ khởi đầu cho các nghi thức thành hôn về sau nên lễ dạm ngõ rất quan trọng và không thể bỏ qua trong các tổ chức đám cưới Việt Nam.
Trước khi làm lễ dạm ngõ, nhà trai và nhà gái sẽ cùng thống nhất ngày đẹp sau đó đúng ngày đã định nhà trai sẽ đến dám ngõ, thưa chuyện chính thức giữa hai gia đình và cùng nhau bàn bạc, thống nhất ngày giờ tổ chức lễ ăn hỏi, lễ thành hôn, số lượng tráp lễ, địa điểm đặt tiệc, cách thức tổ chức lễ thành hôn.
Lễ ăn hỏi
Lễ ăn hỏi được diễn ra ngay sau lễ dạm ngõ, ý nghĩa của lễ ăn hỏi để thông báo chính thức về việc hứa gả con gái giữa hai nhà.
Các thủ tục ăn hỏi, xin cưới, nạp tài sẽ được gộp luôn trong ngày. Nhà trai sẽ mang đến nhà gái 30 chục trầu và tráp ăn hỏi.
Bố chú rể và bố cô dâu sẽ giới thiệu từng người tham dự, sau đó mẹ chú rể sẽ lần lượt đưa 30 chục trầu: chục trầu đầu tiên cho nghi thức ăn hỏi, chục trầu tiếp theo cho nghi thức xin cưới và chục trầu thứ 3 cho lễ nạp tài. Nhà gái sau khi nhận chục trầu thứ 3 thì sẽ đến lễ nhận tráp ăn hỏi của nhà trai.
Số lượng tráp ăn hỏi phải là số lẻ 5, 7, 9, 11 tráp và lễ vật trong tráp phải là bội số của 2.
Đồ lễ ăn hỏi sẽ được nhà gái giữ lại 2 phần và đưa trả lại nhà trai 1 phần. Nhà gái sẽ mang đồ lễ ra mời cưới.
Trong lễ ăn hỏi nhà trai cũng cần chuẩn bị 3 phong bì đựng tiền, gọi là lễ đen hay tiền thách cưới, một phong bì cho nhà nội cô dâu, một phong bì cho nhà ngoại cô dâu và phong bì còn lại để thắp hương lên ban thờ nhà cô dâu. Số tiền trong phong bì sẽ do nhà gái quyết định.
Lễ ăn hỏi và lễ cưới sẽ cách nhau 3 ngày đến 1 tuần hoặc lâu hơn, tùy thuộc vào việc lựa chọn ngày đẹp của hai bên gia đình.
Lễ thành hôn
Trường hợp hai bên gia đình không tổ chức tiệc chung thì mỗi gia đình sẽ tổ chức mời khách tới ăn uống tiệc mặn chúc mừng trước lễ cưới. Theo truyền thống một số nơi tại miền Bắc, chú rể phải có mặt trong ngày nhà gái mời khách.
Lễ đón dâu sẽ tùy thuộc vào tuổi của cô dâu để quyết định đón dâu 1 lần hay 2 lần. Cụ thể, trong ngày ăn hỏi sẽ có thêm thủ tục xin dâu, cô dâu theo nhà trai về nhà và ở lại. Tới sáng sớm hôm sau tự ra về không cần xin phép và không để cho ai biết. Như vậy là đã qua một lần xuất giá.
Lễ thành hôn có thể được tổ chức tại nhà hoặc khách sạn:
Tổ chức tại nhà:
- Đúng ngày giờ đẹp, nhà trai gồm chú rể, bố chú rể, đại diện nhà trai sẽ tới nhà gái bằng xe hoa, hoa cưới để đón cô dâu về nhà.
- Lễ vu quy tại nhà gái: Sau khi nhà trai đến nhà gái, hai họ sẽ lần lượt giới thiệu thành phần tham dự rồi nhà trai trao trầu xin dâu cho nhà gái, xin phép cho chú rể lên phòng đón cô dâu. Sau đó cô dâu chú rể làm lễ gia tiên tại nhà gái, rồi nhà trai đưa cô dâu mới về nhà chồng.
- Lễ thành hôn nhà trai: Khi đón cô dâu về nhà chồng, cả hai sẽ cùng thắp hương khấn tại bàn thờ gia tiên nhà trai. Nhà trai sẽ có đôi lời phát biểu tới quan viên hai họ, tiếp đến chú rể sẽ dẫn cô dâu ra mắt mẹ chồng, chào hai họ, trao quà và ăn tiệc mặn/ngọt.
Tổ chức tại khách sạn:
- Bố mẹ hai bên và cô dâu chú rể sẽ đứng dọc hai bên để đón khách đến dự. Nghi lễ đón khách sẽ diễn ra trước 30 phút trước giờ cử hành lễ cưới.
- MC sẽ dẫn dắt lễ cưới, giới thiệu hai bên gia đình và cắt bánh cưới. Tiếp đến đại diện hai gia đình cùng cô dâu chú rể sẽ đi từng bàn tiệc mời rượu để chia vui cùng các vị khách quý.
- Cuối buổi lễ, bố mẹ hai bên và cô dâu – chú rể sẽ đứng cảm ơn từng vị khách ra về ở cửa ra.
Lễ lại mặt
Sau lễ cưới, cô dâu chú rể sẽ phải thực hiện lễ lại mặt, thời gian thường sẽ ngay sau ngày cưới. Tuy nhiên nếu công việc của cô dâu chú rể bận hoặc khoảng cách địa lý giữa hai nhà xa thì có thể lùi thời gian lại mặt.
Đồ lễ nhà trai chuẩn bị cho lễ lại mặt để vợ chồng mới cưới mang về nhà gái sẽ là gà trống và gạo nếp hoặc đơn giản là bánh kẹo hoặc rượu.
Lễ lại mặt mang ý nghĩa như lời nhắc nhở vợ chồng mới cưới về chữ hiếu với cả hai bên gia đình đồng thời thể hiện sự chu đáo của gia đình nhà trai đối với nhà gái, tăng thêm sự gắn bó, thân mật giữa hai nhà.